Blockchain Alternatifi Çözüm veya Projeler : Hedera Hashgraph ve HoloChain

Not: Bu makale Mayıs 2018’de Arka Kapı dergisi için yazılmıştır.

Öncelikle belirtmeliyim; Blockchain alternatifi olarak belirtilecek iki projenin aslında Blockchain’in çıkış sebebi ile zıtlaşan bir tarafı yoktur.  Bu sebep ve yürütülen mantığın ortak  noktaları bellidir:

• Dağıtık olmak (Distributed)
• Şeffaflık
• İşlevsellik
• Esnek yapı

Peki bunlar zaten blockchain (ilk blockchain örneği olarak Bitcoin de diyebiliriz.) bunları barındırıyorsa neden yeni bir algoritma ya da yöntem peşine koşuluyor? Bu sorunun cevabı da yöntemler arasındaki maliyet ve sunduğu güven farkında. O zaman ilk göz ağrımız Blockchain üzerinde göze çarpan iskelet madde ya da sorunları gözden geçirip, bu başlıklar üzerinden alternatiflerini değerlendirelim.

1. Saniyelik işlem sayısı:

Bitcoin : 7

Ethereum: 20

Dash: 48

Litecoin: 56

Burada belirttiğimiz coinler/blockchain projeleri PoW(Proof of Work) modeli ile çalışan örneklerdir. Yani madenciye ve dolayısıyla donanıma ihtiyaç duyarlar. Bunun dışında yüksek gönderim limitine sahip birçok Coin mevcut fakat PoS(Proof of Stake) modelini kullandıkları ya da merkezi oldukları için hala tartışmalı olarak görülmektedirler. Zaten merkezi olanlar da blockchain kavramının çıkış sebeplerinden birine ters düşmektedir. (Decentralizing-Merkeziyetsizlik). Yani Unutulmuş olduklarını düşünmenizi istemem.

• Adalet: Blockchain üzerinde işlem önceliği bilindiği üzere Fee (işlem ücreti) miktarına göre değişiyor. Blockchain üzerinde bir madenci işlemleri yavaşlatabilir, öteleyebilir ya da işleme koymayabilir.
• Zincir güvenliği: Topluluk içinde uzlaşma sağlanamaması ve fikir ayrılıklarının belirginleşmesi halinde bölünmeler ortaya çıkar. Bu da bilindiği üzere “Fork (çatallaşma)” eylemini gerektirir. Bunlara örnek olarak Bitcoin (Bcash,Bitcoin gold) ve Ethereum (Ethereum) Classic örnek verilebilir. Bu duruma genel olarak Bizans Hatası deniyor.
• Ekonomik boyut: Madencilikte bilindiği üzere block zorlukları geliştikçe, donanım seviyesinin de yükseltilmesi ve daha fazla harcama yapılması söz konusu olur. Küresel manada madenciliğe, kaynakların sömürülmesi çılgınlığı olarak bakılıyor. Ayrıca İki madencinin de aynı anda blok oluşturduğunu düşünürsek, topluluğun birini tercih edip, diğerini “orphant (Sözlük anlamı öksüz, sahipsiz olsa da topluluktaki karşılığına geçersiz diyebiliriz.)” olarak değerlendirir. Peki İşlemi geçersiz kılınan madencinin blok için harcadığı enerji? Ziyan oldu..
• Depolama:  Blok yapısı ismi üzere zincirleme bir veri saklama işlemi gördüğü için zamanla disk kapasitesini zorlayacak boyuta gelecektir. Günümüzde disk alanı çok sorun olmasa bile sıfırdan senkronizasyon süresini gitgide uzatacaktır. Bitcoin hali hazırda 200 GB boyuta merdiven dayadı.

Yukarıda elde ettiğim irili ufaklı verilere göre sıralanacak başka kıstaslar varsa da benim bilgisel acizliğim olabilir. Bu konuda affınıza sığınırım. Gelelim yukarıdaki kıstaslar üzerinden Blockchain için alternatif olduğunu öne süren projelere. Benim şu ana kadar karşılaştığım iki alternatif var.

Hashgraph (ya da Hedera Hashgraph)

Leemon Baird önderliğindeki SWIRLDS ekibi tarafından oluşturulmuş ve gelişimi sürdürülen “Patent ile koruma altına alınmış” konsensüs algoritmasıdır.(1) Geliştiricileri USA için Füze savunma sistemi geliştiren kişilerdir.(2) Patent ile koruma altında olması ve kişiye/kuruma bağlılığı ne kadar güven verici olur gibi kıyaslamalara girmeden yukarıdaki maddelere göre teknik verilerini aktaracağım.

1. Saniyelik işlem sayısı: 250 bin (Standart test sonucu. Yani limit bağlantı hızı ile sınırlı)
2. Adalet: İşlem önceliği “Consensus Timestamp” Konsensus zaman damgasına göre belirlenir. Yani fee oranı dikkate alınmaz. İşlemin kaydedildiği an önemlidir.
3. Zincir Güvenliği: Byzantine hatasına duyarlıdır. Yani topluluk içi anlaşmazlık durumunda fork ihtimaline zorlanılmıyor. Ayrıca Sybil ve DDOS saldırısına dayanıklıdır, bu saldırılardan etkilenmez. (1)

• Ekonomik Boyut: Blockchain ortamında PoW eyleminin alternatifi  “Gossip Protokol” Yani aktarılan bilginin de sahip olduğu bilgi (Dedikodu Protokolü). Alice, Bob arkadaşımıza bildiklerini anlatır ve Bob’dan da bildiklerini alır. Tabii, Alice gıybetin önünü alamaz ve randomize olarak seçilen üyelere bildiklerini bir-bir anlatır. Tabi Bob ve diğer tüm dedikoducu Node(Düğümler) birbirine random olarak bilgilerini aktarırlar. Yani PoW masrafları yanında hiç denecek kadar az işlem gücü.

• Depolama: Bu aktarılan bilgilerde sadece işlemin etkisini/sonucunu tutarlar ve bunun dışındaki bilgileri saklamazlar. Tabi burada akla gelen soru; Blockchain üzerinde gereksiz görülüp atılması gereken bilgiler nelerdi de siz atmayı başardınız? Çünkü Bitcoin zincirinde var olan 60GB datayı bu yöntemle 1GB boyutuna indirdikleri iddia ediliyor ve bu mobil kullanım alanı için oldukça ideal bir yöntem.(3)

HOLO CHAIN – Bloksuz düşünün!

Arthur Brock ve Eric Harris-Braun önderliğinde kurulup yürütülen blockchain alternatifi projedir. Blockchain platformu popülerleşmeden hatta Bitcoin’den daha önce Holo chain ekibi metacurrency adı altında bu konulara girmiş olabilir.(6) Bunun kanıtını arama gereği duymadım çünkü pratikte ne kazandıracağı geçmişinden daha önemli gibi…

Projelerinin mucizesini “Acente merkezli (agent-centric)” olarak ifade ederler. Buna da en büyük örneği neredeyse tüm yazılımcıların vazgeçilmezi olan Git versiyon kontrol sistemi üzerinden verirler. Git içinde Pull, Push ve Commit işlemlerini node’lar arasında transaction olarak değerlendirebiliriz. Burada fark yaratan şey ise her işlem yapan node’un kendi içinde bir DNA oluşturmasıdır.

Acenteler(Node) arasında Hashgraph gibi “Gossip” yani dedikodu eylemi vardır.  Her Acente(Node) kendi içinde bir aplikasyon DNA’sı barındırır. Her onaylanan bilgi alışverişi node üzerindeki DNA’ya işlenir.Bu DNA Valitation rules (Onaylama kuralları) taşır. Zincirde bulunan bir acente hacklenmiş olsa bile herhangi bir onaysız işlemi (aplikasyon komutları ya da transaction) gönderdiğinde hacklenen sistemin DNA’sı bozulmuş olacağı için, yapılan işlem geçersizliğini korur ve onaylanmaz. Ayrıca DNA’sı bozulan node ile diğer tüm nodelar iletişimi keserler.(4 ve 5 )

Aynı zamanda Holochain dağıtık uygulamalar(Distributed Apps) için de bir framework’tür.  Tüm oluşturulacak uygulamaların sağlıklı çalıştırılması adına node’lar için Holo Port cihazı üretmiş durumdalar. Websitesinde satışına dahi başladılar ve satın alanlara “Founder Member” ünvanı veriliyormuş. Bunun ne avantajı olacağını sorduğumda elle tutulur bir cevap yok tabi. Belki de “Gelecekte Blockchainden daha iyi olup daha çok konuşulacak bir sistemin kurucu parçalarından olmanın gururu” denebilir. Bu cihazı alarak Holochain üzerinde oluşturulmuş uygulamaları host ediyorsunuz ve karşılığında Holo Token kazanıyorsunuz. Bir nevi Masternode gibi diyebiliriz.

Aslında yazı içerisinde Blockchainde ele aldığımız 5 maddenin çoğu cevaplandı ama biz yine de madde karşılığını düşelim.

1. Saniyelik işlem sayısı: Şu an halihazırda bir Ethereum ERC20 token olduğu için ETH bazında değerlendirmek gerekiyor. Çünkü Holochain aktif kullanıma başlandığında Holo tokenlar Holo Fuel olarak swap işlemi ile kendi zincirlerindeki para birimine çevrilecek. Benim Whitepaper ve Video sunumlarından anladığım, bu nodeların bağlantı hızlarıyla alakalı bir durum. Yani limit bir node olarak sizin internet limitiniz.
2. Adalet: Konsensus olmadığı için işlem önceliği kavramı yok. Paralel işlemler söz konusu.
3. Zincir Güvenliği: DNA modelini yukarıda okudunuz. Bu durumda zincir güvenliğinin bozulması söz konusu değil. Zaten iki de bir vurguladıkları gibi “Konsensus yoksa karar zorunluluğu da yoktur ve karmaşa çıkmaz” diyorlar.
4. Ekonomik Boyut: Bu konuda Hashgraph’dan data barındırma maliyeti olarak daha önde olsalar da büyük fark değil.
5. Depolama: Bu konuda Hashgraph’tan öndeler. Çünkü başkalarının datalarını tutup saklarken küçültüp maliyet düşürmekten bahsetmiyor. “Sadece kendi datanızdan ve DNA imzanızdan sorumlusunuz” diyor. Peki Merkezi olmayan dağıtık uygulamaları ne barındıracak? Tabi ki Holoport. Holoport,Holochain üzerinde oluşturulan uygulamaların host edilmesini sağlayan bilgisayardır. Bunu kuranlar, barındırdıkları Happ(Holo zinciri üzerindeki aplikasyonlar) işlemleri karşılığında Holo fuel(coin) kazanırlar. Bunun dışında acenteler(Node,User) için data yükü söz konusu değildir. Yani siz kendi datanızdan ve etkileşimlerinizden başka kimsenin hamallığını yapmıyorsunuz. Taşıyacağınız tek şey zincir üzerindeki tüm işlemlerin DNA kaydını tutmak.

Ayrıca merak edebilecekler için Hashgraph vs Holochain yazı linkini de ayrıca paylaşayım.

İki projenin de ortak olduğu güzel cümle önemli: “Blockchain bize ve topluma çok şey kattı.”

Sabırla okuduğunuz üzere Blockchaine alternatif olup “Biz BlockChain değiliz ve Ondan hem farklı hem de avantajlıyız” diyen zincir projelerinin incelemesini yapmaya çalıştım. Olumsuz yönlerini görebildiğim kadarıyla dile getirmeye çalıştım. Naçizane bu araştırmamın size faydası olduysa sevinirim.

1- https://www.hederahashgraph.com/whitepaper

2- http://www.uzmankripto.com/ico/hashgraph-nedir-hashgraph-hakkinda-bilmeniz-gerekenler/

3- https://squawker.org/technology/blockchain-just-became-obsolete-the-future-is-hashgraph/

4- https://www.youtube.com/watch?v=hyCtYrHJebs

5 – https://github.com/holochain/holochain-proto/blob/whitepaper/holochain.pdf

6- https://web.archive.org/web/20090404053758/http://metacurrency.org